8.Sınıf Enerji Dönüşümleri Konu Anlatımı

Fotosentez

Fotosentez, yapısında klorofil adı verilen organel bulunduran canlıların güneş enerjisi yardımıyla su ve karbondioksit kullanarak, besin ve oksijen üretmesidir. Yeşil bitkiler, öglena ve algler fotosentez yapabilen canlılardırlar.

Fotosentez ile bitkiler kendi besinlerini kendileri karşıladıkları gibi fazla olarak ürettikleri besinleri de depo ederler.

Fotosentez olayının gerçekleşebilmesi için, karbondioksit ve su ile birlikte ışık ve belli bir miktar sıcaklığa da ihtiyaç vardır. Bu yapılardan bir tanesinin bile olmaması fotosentez olayının gerçekleşmemesine sebep olur. Örneğin, ışığın olmadığı karanlık bir ortamda fotosentez olayı gerçekleşmez.

Fotosentez olayı her zaman aynı hızla gerçekleşmez. Fotosentezin hızını etkileyen bazı faktörler vardır. Bunlar:

– Sıcaklık

– Su miktarı

– Işık şiddeti

– Karbondioksit miktarı

– Klorofil sayısı ya da miktarı

– Bitkinin yeşil kısmının genişliği (Örneğin yaprağının

– Işığın rengi (kırmızı ve mor ışıkta en yüksek, yeşil ışıkta en düşük)

Solunum

Canlıların besin maddelerini parçalayarak enerji elde etmesi olayına solunum adı verilir. Solunum olayı ile birlikte canlıların vücutlarına aldıkları besinler, hayatlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan enerjiye dönüştürülür.

Solunum, oksijenli solunum ve oksijensiz solunum olmak üzere ikiye ayrılır.

1. Oksijenli Solunum

Besinlerin, canlıların mitokondri organelinde oksijen yardımıyla parçalanması olayına oksijenli solunum denir. Oksijenli solunumda besin ve oksijen kullanılarak karbondioksit, su ve enerji üretilir. Bitkiler, hayvanlar, insanlar, mantarlar, bazı tek hücreli canlılar ve bazı bakteriler oksijenli solunum yaparlar.

2. Oksijensiz Solunum (Fermantasyon)

Oksijensiz solunum, adından da anlaşılacağı gibi besinlerin oksijen kullanılmadan parçalanarak enerji üretilmesidir. Oksijensiz solunum diğer adıyla fermantasyon olayı genellikle sitoplazmada gerçekleşir. Fermantasyonda oksijenli solunuma göre daha az enerji üretilir. Çizgili kas hücreleri, tek hücreli canlılar, bazı bakteriler ve maya mantarları oksijensiz solunum yaparlar.