7.Sınıf Gök Cisimleri Konu Anlatımı

Uzayda galaksiler, yıldızlar, gezegenler, asteroitler ve meteorlar bulunur. Bunların her birine gök cismi adı verilir.

Gök cisimlerinden biri olan yıldız denilince aklımıza ilk gelen Türk Bayrağı’ndaki yıldız şeklidir. Oysa yıldızlar bilinenin aksine küresel bir şekle sahiptirler. Yıldızlar; ısı ve ışık kaynağı olan, yanıp sönen, titreşen ışık noktaları gibi gözüken sıcak gaz kütleleridir.

Yıldızlar canlı olmamalarına rağmen canlılar gibi doğar, yaşar ve ölür. Ömrünü tamamlamamış olan yıldızlar belli yaşlarda etraflarına ısı ve ışık yayar. Ömrünü tamamlamış olan yıldızlar ise şiddetli bir patlama ile bölünür.

Yıldızlar sıcaklıklarına göre farklı renklerde ışık yayar. En sıcak yıldız mavi ya da beyaz renkte, orta sıcaklıktaki yıldız sarı renkte ve sıcaklığı en az olan yıldız ise kırmızı renkte ışık yayar.
Yıldızlar da canlılar gibi doğar büyür ve ölür. Bir yıldızın doğumu bulutsu içerisinde gerçekleşir. Bulutsu, uzayda ekseni çevresinde dönen, gaz ve tozlardan oluşmuş, tüm yıldızların doğum yeri olan gök cismine denir.

Bulutsular görünen şekillerine göre bazı türlere ayrılır.

Sahip olduğu hidrojen elementinin verdiği salma çizgisinden dolayı salma bulutsusu, yoğun olmaları sebebiyle içerisinden veya arkasından hiçbir ışık geçirmeyen karanlık bulutsusu, yakınında bulunan bir yıldızdan aldıkları ışığı sayesinde aydınlanan yansıma bulutsusu, dış katmanlarını uzaya saçarak merkezinde sıcak bir beyaz cüce bırakan gezegenimsi bulutsu ve büyük kütleli yıldızların ömürlerinin sonunda şiddetli bir süpernova patlaması sonucu katmanlarını uzaya saçtığı, dağınık yapılardaki süpernova kalıntıları bulutsu türlerine örnek verilebilir.

Bulutsu içerisindeki gaz ve toz bulutları bir araya gelerek sıkışır, yoğunluğu ve sıcaklığı artar. Belirli bir sıcaklığa geldiğinde yıldızlar doğar ve ısı ve ışık vermeye başlar. Yıldızların içindeki enerji, hidrojenin helyuma dönüşmesi ile açığa çıkar. Yıldızın içerisindeki yakıt (Hidrojen) bittiğinde yıldızın ölümü de yavaş yavaş başlamış olur.

TAKIM YILDIZLARI

Gökyüzüne dünyadan bakıldığında sergiledikleri görünüm sebebiyle bir arada bulunan yıldız grupları takımyıldızı olarak adlandırılır.

Takım yıldızlarına bakıldığında görüntüleri bazı hayvan ve nesnelere benzetilmiştir. Bu benzetmeler, gökyüzü gözlemini kolaylaştırmaktadır.

Büyükayı, Küçükayı, Ejderha, Çoban, Kuzey tacı ve Orion (Avcı) en çok bilinen takımyıldızlarıdır.

Yıldızlar arası mesafe çok fazla olduğundan kilometre kavramı yerine ışık yılı kavramı kullanılır. Işık yılı bir uzunluk (mesafe) birimidir ve 1 ışık yılı, ışığın 1 yılda aldığı yol kadardır.

GALAKSİLER (GÖK ADALAR)

Uzaydaki gök cisimlerinden biri de gök ada ya da galaksi olarak adlandırılan gök cisimleridir. Yıldızlar, gezegenler, uydular, aralarında gaz ve toz bulutundan oluşan büyük sistemlere Galaksi denir.

Uzayda çok sayıda galaksi bulunur. Galaksiler biçimlerine göre eliptik (Oval), sarmal ve düzensiz olmak üzere üç çeşittir.

* Eliptik (Oval) Galaksiler

Eliptik galaksiler büyük oranda galaksi kümelerinde ve daha küçük gruplarda bulunan elipsoidal şeklindedir. Çoğu eliptik, daha yaşlı, düşük kütleli yıldızlar içerir. Yıldız oluşturan gaz ve toz bulutlarından büyük ölçüde yoksun oldukları için, içinde çok az yıldız oluşumu meydana gelir.

* Sarmal Galaksiler

Sarmak (Spiral) galaksiler evrende en yaygın olan türlerdir. Güneş Sistemi’nin de içinde bulunduğu kendi galaksimiz Samanyolu Galaksisi ve bize en yakın galaksi olan Andromeda Galaksisi bunlara örnektir.

* Düzensiz Galaksiler

Düzensiz galaksiler adından da anlaşılacağı gibi düzensiz şekildeki galaksilerin yer aldığı sınıftır. Düzensiz galaksiler genellikle belirli bir şekilleri olmadığı için spiral veya eliptik grubunu giremezler. Her bir düzensiz galaksinin kendine özgü karakteristik bir yapısı vardır.

Evrenin, Dünya dışında kalan kısmı uzay olarak tanımlanır. Uzay ile Dünya, Ay, Güneş, gezegenler, yıldızlar ve diğer gök cisimleri ise evreni oluşturur. Yani evren, görebildiğimiz ve görebildiğimizin dışındaki boşluklarla birlikte gök cisimlerinin tümüdür.

Evrenin oluşumuyla ilgili genel olarak iki görüş vardır.

1. Newton’un Hareketsiz ve Başlangıcı olmayan evren görüşü:

Newton’a göre evren sabittir. Önceden de bu şekildeydi sonsuza kadar da bu şekilde kalacaktır.

2. Evrenin bir başlangıcının olduğu görüş (Big Bang/Büyük Patlama Görüşü):

Evren 13,8 milyar yıl önce evren büyük patlama (Big Bang) ile meydana gelmiştir. Büyük patlama görüşü Georges Lemaitre (Jorc Lömetr) tarafından 1927 yılında ortaya atılmıştır. 1929 yılında Edwin Hubble’ın galaksilerin bir birinden uzaklaştığını bulması bu görüşü desteklemektedir.