Basınç Nedir? Katı, Sıvı ve Gazlarda Basınç

Kış aylarında giydiğimiz bot tabanlarının geniş yüzeye sahip olması ile karlı yolları açmak için kullanılan kepçe tekerlerinin paletli yapılması, çivilerin daha iyi delebilmesi ve bıçağın daha iyi kesebilmesi için uçlarının sivriltilmesi gibi durumların tümü basınçla alakalıdır.

Birim yüzeye dik etki eden kuvvete basınç adı verilir. Basınç ‘P’ harfi ile gösterilir. Birim ise Pascal (Pa)‘dır.

Katılarda, sıvılarda ve gazlarda olmak üzere basınç üç bölümde incelenir.

Katılarda Basınç

Katı cisimler, ağırlıklarından dolayı bulunduk-ları yüzeye kuvvet uygulayarak bir basınç oluştururlar. Katılarda basınç, cismin ağırlığının yüzey alanına bölünmesi ile bulunur.

*Katıların yüzey alanı sabit kalmak şartıyla ağırlıkları artıkça yüzeye uyguladıkları basınç artar.

*Katıların ağırlığı sabit kalmak şartıyla yüzey alanları azaldıkça yüzeye uyguladıkları basınç artar.

Sıvılarda Basınç

Sıvılar sahip oldukları ağırlıklarından dolayı bulundukları kabın temas ettikleri tüm yüzeylerine basınç uygular. Sıvı içerisinde bir noktaya uygulanan basınç,

*Sıvının derinliğine bağlıdır. Yani sıvının derinliği (yüksekliği) arttıkça uyguladığı basınç artar.

*Sıvı basıncı, sıvının yoğunluğuna (cinsine) bağlıdır. Yani sıvının yoğunluğu arttıkça uyguladığı basınç artar.

*Sıvı basıncı, yerçekimine de bağlıdır. Yani aynı sıvı Ay’da, Dünya’dakinden daha düşük basınç yapar.

* Sıvı basıncı, kabın şekline bağlı değildir.

Sıvılar akışkan oldukları için üzerine uygulanan basıncı bulundukları kabın her noktasına aynen iletirler. Bu duruma Pascal Prensibi adı verilir.

Gazlarda Basınç

Sıvılarda olduğu gibi gazlar da akışkandır. Gazların belirli bir hacmi yoktur. Konuldukları kabın şeklini alırlar ve bulundukları kabın iç çeperine basınç uygularlar.

Kapalı kap içindeki gazlar, taneciklerinin hareketinden dolayı kabın tüm yüzeyine eşit büyüklükte basınç uygular. Kapalı kaplardaki gazların basıncı manometre ile ölçülür.

Dünya’nın etrafını çevreleyen bir gaz tabakası vardır. Bu tabakaya atmosfer adı verilir. Atmosferi oluşturan gazlar yeryüzündeki tüm varlıklara basınç uygular. Bu basınca açık hava basıncı ya da atmosfer basıncı adı verilir.

Atmosfer basıncı ilk defa Toriçelli tarafından ölçülmüştür. Toriçelli,  1 m uzunluğundaki bir cam boruyu ağzına kadar cıva ile doldurup cıva dolu bir kabın içine ters çevirmiştir. Boru içindeki cıvanın bir kısmı kaba dökülmüş, sonuç olarak boruda 76 cm yükseklikte cıva sabit kalmıştır. Toriçelli bu deneyle deniz seviyesinde, 0 oC sıcaklıktaki açık hava basıncının, 76 cm yüksekliğin-deki cıva sütununun yaptığı basınca eşit olduğu gözlemlemiştir.

Açık hava basıncını ölçen barometre denilen araçların çalışma sistemindeki temel özellik, toriçelli deneyine dayanır.


Etiketler: Basınç nedir? l Basınç konu özeti indir l Basınç püf noktaları nedir? l Günlük hayattaki basınç örnekleri nelerdir? l Katı, sıvı ve gaz basıncına 10 örnek veriniz l Fen Bilimleri Dersi sözlüğü l Fen dersi konu özetleri l Basınç örnekleri indir l Basınç proje ödevi indir l Basınç soruları çöz l Basınç konusu araştırma ödevi l Fen ödevi indir